Praktische tips voor het kopen van een verbindingsmiddel

Er is een groot aanbod van verschillende soorten verbindingsmiddelen voor persoonlijke valbeveiliging. Om tot een goede keus te komen vind je hieronder een overzicht van de belangrijkste aandachtspunten waar je op moet letten voordat je een connectiemiddel koopt. 

Verschillende soorten verbindingsmiddelen

Met een connectiemiddel maak je een verbinding tussen het ankerpunt en je harnasgordel. In de basis zijn er 3 verschillende uitvoeringen die gebruikt kunnen worden voor persoonlijke valbeveiliging: een vallijn met een demper, een lijnklemsysteem en een automatisch valstopapparaat. Alle middelen maak je met een haak vast aan je harnasgordel en het ankerpunt. Afhankelijk van de uitvoering varieert de bewegingsvrijheid van 1,5m tot meer dan 50m. Welk type verbindingsmiddel voor jou het meest geschikt is om te gebruiken, is sterk afhankelijk van de omgeving waar je werkt.

	LIJN MET DEMPER - Dit type verbindingsmiddel is een van de meest voorkomende uitvoeringen, omdat het makkelijk in gebruik is en een relatief lage aanschaf prijs heeft. De schokdemper wordt bij een val uitgetrokken en zorgt ervoor de krachten op je lichaam worden geminimaliseerd. Deze valbeveiligingslijnen zijn in diverse lengtes tot 2m verkrijgbaar. De lijn maak je aan de zijde van de demper vast aan het harnas. Voor de bevestiging aan het ankerpunt kan gekozen worden voor een enkele of dubbele lijn. Naast een lijn van kernmantel touw zijn er ook uitvoeringen met een elastische band waardoor de lijn minder lust en de kans kleiner is dat je ergens achterblijft hangen wanneer je de lijn op je harnas hebt weggehangen. Voor laswerk zijn er speciale lijnen gemaakt van Kevlar. Hierdoor zijn ze minder gevoelig voor lasspetters. Een lijn met demper is geschikt voor situaties met een kort werkbereik en genoeg vrije valhoogte.   Verderop deze pagina vind je meer uitleg over de werking van de schokdemper en de vrije valhoogte. In de webshop vind je een selectie uit ons assortiment valbeveiligingslijnen met een demper.
	LIJN MET LIJNKLEM - Dit soort verbindingsmiddelen is geschikt voor situaties waar over grotere afstanden bewogen moet worden. Hiervoor zijn zelfs lijnen beschikbaar van meer dan 50m. De werking van het systeem is zeer eenvoudig. Op de lijn zit een loper (de lijnklem) die aan het harnas is bevestigd. Mocht je vallen dan klemt de loper zich direct vast op de lijn en wordt je val direct gestopt.   Je hoeft hierdoor geen rekening te houden met een minimale vrije valhoogte. Voor een goede werking is het wel belangrijk dat je de loper altijd actief verplaatst, zodat er geen lus ontstaat tussen jou en het ankerpunt. De meeste van dit soort systemen zijn geschikt om maximaal 30 graden bij de middellijn van het ankerpunt weg te lopen.   Verderop deze pagina vind je meer uitleg over het slingergevaar en het gevaar van een scherpe rand bij een val. In de webshop vind je een selectie uit ons assortiment lijnklemsystemen.
	VALSTOPAPPARATEN - Ook deze verbindingsmiddelen zijn geschikt voor situaties waar je over grotere afstanden moet bewegen en zijn er uitvoeringen tot zo'n 50m verkrijgbaar. Het grote voordeel ten opzichte van de lijnklemsystemen is dat bij een valstopapparaat de lijn altijd automatisch strak wordt gehouden. Een oprolmechanisme trekt de lijn automatisch in en voorkomt dat er een lus kan ontstaan. Hierdoor houd je tijdens het bewegen ook je beide handen vrij.  Bij een val wordt de lijn vrijwel gelijk vastgeklemd. De vrije valhoogte is hierdoor zeer beperkt. Daarom kan een compacte valstopapparaat ook een goed alternatief zijn voor een lijn met demper als er maar een beperkte vrije valhoogte is. De meeste van deze valstopapparaten zijn geschikt om maximaal 30 graden bij de middellijn van het ankerpunt weg te lopen.   Verderop deze pagina lees je meer over het slingergevaar en het gevaar van een scherpe rand bij een val. In onze webshop vind je een selectie van de meest gebruikt automatische valstopapparaten.
	HAKEN - Hiermee maak je een verbindingsmiddel vast aan het ankerpunt en je harnasgordel. Voor de bevestiging aan je veiligheidsgordel is een kleine haakopening van 17-20mm voldoende. Aan de zijde voor bevestiging aan het ankerpunt heb je meer soorten haken met verschillende openingsgroottes. Gebruik je bijvoorbeeld een strop met ringen dan is een kleine haakopening voldoende. Maar voor bevestiging aan een steigerbuis heb je een speciale musketonhaak nodig met een opening van ca. 57mm.    Alle haken zijn uitgevoerd met een dubbele beveiliging, zodat je de haak nooit per ongeluk open kan maken. De eenvoudige karabijnhaken hebben een schroefsluiting, maar er zijn ook modellen met automatische sluiting, ook wel “Twist lock” genoemd.

Waarom zit er een schokdemper op een valbeveiligingslijn?

De schokdemper die aan een valbeveiligingslijn zit zorgt ervoor dat de krachten die bij een val vrijkomen worden beperkt. De demper is gemaakt van een speciaal geweven band die bij een val uitscheurt. Hierdoor neemt de band een groot deel van de energie op en blijft de impact op je lichaam beperkt tot maximaal 600kg. Dat is nog steeds een behoorlijke klap, maar ongeveer 4x minder dan een val zonder demper.

Om de kracht bij een eventuele val zo laag mogelijk te houden is het belangrijk om je valhoogte zo klein mogelijk te houden. Daarvoor kies je bij voorkeur een ankerpunt dat boven je schouders zit. Een belangrijk bijkomend voordeel daarvan is dat de demper ook minder ver uitrekt en je minder vrije valhoogte nodig hebt. Werk je op een locatie waar je maar weinig vrije valhoogte hebt, dan kan het gebruik van een automatisch valstopapparaat een goed alternatief zijn. Deze stopt je val namelijk direct, waardoor je nauwelijks valhoogte hebt.

Valfactor en vrije valhoogte

De positie van een ankerpunt en het soort verbindingsmiddel dat je daar aan bevestigt heeft niet alleen invloed op je bewegingsvrijheid, maar ook op wat er gebeurt wanneer je valt. Twee belangrijke punten om rekening mee te houden zijn : de valfactor en de vrije valhoogte.

De valfactor geeft aan hoe groot de impact op je lichaam is bij een val en is afhankelijk van de valhoogte en de lengte van de lijn die de val moet stoppen. Om de impact zo klein mogelijk te houden kies je bij voorkeur een ankerpunt zo hoog mogelijk boven je schouder en houd je de lijn zo kort mogelijk. Werk je in die situatie met een valstopapparaat dan is de valfactor 0, omdat je nauwelijks valhoogte hebt. Gebruik je een lijn met demper dan is de valfactor in ieder geval kleiner dan 1, omdat je niet over de volle lengte van de lijn naar beneden valt. Had je geen andere mogelijkheid en zit het ankerpunt bij je voeten dan is de valfactor 2. Dit is de meest ongunstige situatie en betekent dat je over 2x de lengte van de lijn naar beneden valt en een maximale impact op het lichaam voelt. 

Let er goed op dat niet alle verbindingsmiddelen geschikt zijn om een val op te vangen, wanneer ze aan een ankerpunt zijn bevestigd dat onder schouder niveau zit. Lees daarom altijd eerst goed de handleiding voordat je een specifiek verbindingsmiddel gaat gebruiken.

Bij een eventuele val wil je geen obstakels tegenkomen, waar je je aan zou kunnen stoten en je eventueel extra letsel kan oplopen. Daarom moet je vooraf altijd goed kijken hoeveel vrije valhoogte je hebt op de plek waar je gaat werken. De vrije valhoogte is de afstand die je hebt tot de ondergelegen vloer of een ander obstakel. Deze hoogte bepaalt voor een belangrijk deel welk verbindingsmiddel je kan gebruiken.
 

Bij een valstopapparaat heb je over het algemeen (veel) minder vrije valhoogte nodig dan wanneer je een lijn met demper gebruikt. Dit komt omdat de lijn van een valstopapparaat altijd strak staat en bij een val in sommige situaties zelfs nog een beetje wordt ingetrokken. Terwijl een lijn met demper vaak nog deels in een lus hangt en je die overlengte als extra valhoogte hebt. Daarbij wordt de demper ook nog eens uitgetrokken, waardoor je nog meer vrije valhoogte nodig hebt. Afhankelijk van de positie van het ankerpunt en het gebruikte bevestigingsmiddel kan de minimaal benodigde vrije valhoogte hierdoor oplopen tot meer dan 6,75m. Let daar dus goed op bij de keuze van de positie van je ankerpunt en het soort verbindingsmiddel dat je gaat gebruiken.
 

Slingereffect

Bij gebruik van een verbindingsmiddel met een langere lijnlengte is er nog een derde factor waar je op moet letten : het slingereffect. Wanneer je wegloopt van een ankerpunt zal je bij een eventuele val altijd terug geslingerd worden naar het middelpunt van het anker. Hierbij bestaat het gevaar dat je onderweg ergens tegenaan botst en je extra letsel oploopt. Kijk daarom altijd goed naar de omgeving of er geen obstakels zijn waar je bij een eventuele val tegenaan kan botsen.

Een ander gevaar is dat je veel dieper naar beneden valt, wanneer je onder een (te) grote hoek bent weggelopen van je ankerpunt. Loop je bijvoorbeeld op een balkonrand van 1m breed weg van je ankerpunt met een 10m lijn, dan kan je zomaar 8m of meer naar beneden vallen als je misstapt. Daar is geen enkele valbeveiliging tegen bestand en dit kan tot zeer ernstig letsel leiden.

Om de valhoogte en slingerbeweging te beperken mag je daarom bij de meeste verbindingsmiddelen niet meer dan 30 graden weglopen uit de middenlijn van een ankerpunt. Daarvoor is ook zo het belangrijk om vooraf een goed uitgewerkt plan te hebben voor de posities van de ankerpunten. Een (tijdelijke) horizontale verankeringslijn kan een goed alternatief zijn in situaties waar je over grotere afstand langs een rand gewerkt wordt.

Scherpe rand

Een gevaar, waar de laatste jaren steeds meer aandacht voor is gekomen, is het risico op het doorsnijden van de lijn wanneer deze over een scherpe rand knikt of schuurt. Lang niet alle lijnen zijn hier tegen bestand. Deze situatie kom je echter bij veel werkzaamheden tegen, zoals in de hallenbouw, het maken van damwanden en het leggen van stalen dakpanelen.

Vaak is er bij die werkzaamheden geen mogelijkheid om het verbindingsmiddel boven de schouders te monteren, waardoor de lijn bij een val een hoek maakt van 90 graden. Daarom moet in die situaties een middel gebruikt worden dat speciaal op scherpe randen is getest. Dit wordt ook wel eens aangeduid met de Engelse termen “Edge tested” of “Leading edge”. 

Deze lijnen hebben een verbeterde weerstand tegen het gevaar van doorscheuren bij een val over dit soort scherpe randen. De rand moet wel glad zijn en mag geen kartels hebben of andere oneffenheden waardoor de lijn alsnog kan doorsnijden. Gebruik in die situaties ook altijd een extra lijnbescherming op de rand.

Dubbel aangelijnd werken

Bij dubbel aangelijnd werken zit je altijd vast aan minimaal 1 ankerpunt. Hierdoor ben je altijd 100% gezekerd tegen vallen. Dit is een werkwijze die veel wordt toegepast in bijvoorbeeld de steigerbouw in situaties waar het niet mogelijk is om met een voorloopleuning te werken. Het verbindingsmiddel heeft hiervoor 2 lijnen met een haak die samen aan 1 demper zitten. Dit wordt ook wel een “Y-lijn” genoemd. Er zijn ook systemen met 2 compacte valstopapparaten die direct op een harnas gemonteerd kunnen worden.

Hoewel je op deze manier altijd gezekerd bent, is het geen ideale werkwijze, omdat je de haken met de hand moet verzetten en dit veel zelf discipline vereist. Het gebruik van een horizontaal of verticaal lijn systeem heeft daarom de voorkeur.

UNYC en 3M valbeveiligingsassortiment

In onze webshop zie je een selectie van de meest gebruikte verbindingsmiddelen. Ben je op zoek naar een specifieke toepassing of wil je een vrijblijvend advies voordat je een verbindingsmiddel voor je valbeveiliging gaat kopen? Neem dan contact op met onze Centrale Service Dienst (010 - 514 00 75) of stuur een bericht dan bellen wij je zo snel mogelijk terug.